Pieczę nad systemem oświaty w Polsce sprawuje Ministerstwo Edukacji Narodowej. Organizację systemu wytycza Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zgodnie z postanowieniami Konstytucji RP każdy obywatel ma prawo do podjęcia bezpłatnej nauki w szkołach publicznych. Nauka w Polsce jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia, przy czym obowiązek szkolny trwa od 6 do 16 roku życia, a obowiązek nauki obejmuje młodzież w wieku 16 – 18 lat.
Obowiązek szkolny na wniosek rodzica może rozpocząć dziecko w wieku 5 lat, o ile wykazuje pełną zdolność psychofizyczną do podjęcia nauki. Obowiązek szkolny można realizować w szkołach podstawowych i gimnazjach, publicznych i niepublicznych. Obowiązek nauki można natomiast wypełnić poprzez uczęszczania do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej, w organizacjach pozaszkolnych, placówkach posiadających akredytację oraz w szkołach zagranicznych na podstawie umów międzynarodowych. Za niedopełnienie obowiązku szkolnego i nauki odpowiedzialni są rodzice bądź prawni opiekunowie dziecka.
System oświaty w Polsce obejmuje m.in. przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, z pominięciem szkół wyższych.
Przedszkole
Do przedszkola mogą zostać zapisane dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Od 6 roku życia obowiązuje tzw. „zerówka”, funkcjonująca w przedszkolu bądź szkole.
Szkoła podstawowa
Pierwszy etap nauki to edukacja wczesnoszkolna, która obejmuje klasy I-III. Centralnym blokiem zajęć jest tzw. kształcenie zintegrowane, które nie posiada tradycyjnego podziału na przedmioty, a nauczycielem prowadzącym jest jedna osoba, będąca jednocześnie wychowawcą klasy. Nauką języka obcego, w-fu oraz zajęć informatycznych zajmuje się nauczyciel z wykształceniem kierunkowym. Za zgodą rodzica dziecko może brać udział w lekcjach religii, etyki lub zajęciach pozalekcyjnych. Lekcje nie muszą być dzielone na tradycyjne 45-minutowe jednostki. Nauczyciel nie stosuje skali ocen 1-6, tylko ocenę opisową.
Drugi etap obejmuje klasy IV-VI. Pojawiają się odrębne przedmioty, m.in. język polski, język obcy, matematyka, przyroda, historia i społeczeństwo, muzyka, plastyka, technika, wychowanie fizyczne, religia/etyka (za zgodą rodzica), a od V klasy wychowanie do życia w rodzinie – również za zgodą rodziców. Nauka w szkole podstawowej kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności, organizowanym [rzez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Bez względu na wynik uczeń przechodzi do kolejnego szczebla edukacji.
Gimnazjum
Gimnazjum pojawiło się w 1999 roku. Nauka może trwać nie dużej niż do ukończenia 18 roku życia. Kształcenie na tym poziomie ma charakter ogólny. W miejsce przyrody pojawiają się: geografia, biologia, chemia, fizyka z astronomią. Kontynuowane są pozostałe przedmioty z podstawówki, nowością jest wiedza o społeczeństwie. Uczęszczanie na lekcje religii następuje za zgodą rodziców. Zajęcia z wiedzy o życiu w rodzinie nie są obowiązkowe. Nauka w gimnazjum kończy się egzaminem, który składa się z trzech części pisemnych: humanistycznej, matematyczno-przyrodniczej oraz z języka obcego. Niezależnie od wyniku uczeń otrzymuje świadectwo ukończenia gimnazjum. Wyniki egzaminu mają wpływ na rekrutację do szkoły ponadgimnazjalnej.
Szkoły ponadgimnazjalne
Naukę po gimnazjum można kontynuować w kilku rodzajach szkół:
- Zasadnicza szkoła zawodowa – nauka trwa 2-3 lata, kończy się egzaminem zawodowym i otrzymaniem dyplomu.
- Liceum ogólnokształcące – nauka trwa 3 lata, kończy się zdaniem egzaminu maturalnego i uzyskaniem świadectwa dojrzałości.
- Liceum profilowane – nauka trwa 3 lata, kończy się zdaniem egzaminu maturalnego i otrzymaniem świadectwa dojrzałości.
- Technikum – nauka trwa 4 lata w wybranym zawodzie, kończy się zdaniem egzaminu zawodowego i uzyskaniem dyplomu zawodowego bądź zdaniem matury i otrzymaniem świadectwa dojrzałości.
- Technikum uzupełniające dla absolwentów szkół zawodowych – nauka trwa 3 lata. Możliwość zdawania egzaminu zawodowego i maturalnego oraz otrzymania odpowiednich świadectw.
- Szkoła policealna – dla absolwentów szkół średnich, nauka trwa dwa lata i umożliwia zdobycie dyplomu zawodowego po zdaniu egzaminu.
- Szkoła specjalna – dla osób z upośledzeniem umysłowym w różnym stopniu. Nauka trwa 3 lata i daje możliwość uzyskania świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.